ΑΠΑΝ - Πολιτιστική Εταιρία ΠΑΝΟΡΑΜΑ

Από την εποχή της Αναρχίας και του Χάους έως την αποκατάσταση του κράτους και τις μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού, την πρώτη και την δεύτερη Τετραρχία, τη μονοκρατορία του Μεγάλου Κωνσταντίνου και την οικοδόμηση της νέας πρωτεύουσας (ή της νέας Αυτοκρατορίας;): 235 – 337

Τρεις απογευματινές διαλέξεις την Τετάρτη 14/3, 21/3 και 28/3 (6.30 - 9.00)

Πρωινή επανάληψη την Πέμπτη 15/3, 22/3 και 29/3 (11.00 - 1.30)

Ομιλήτρια η Μαριάννα Κορομηλά

Εγγραφές από την Δευτέρα 5 Μαρτίου

Φίλιππος ο Άραβας, 244-249. Το γλυπτό πορτραίτο του αυτοκράτορα βρέθηκε στις Θέρμες της Φιλιππουπόλεως / Σάχμπα (σύνορα Συρίας - Ιορδανίας), όπου γεννήθηκε το 204. Προσπάθησε να θέσει τέρμα στην αναρχία, παραχώρησε αμνηστία στους εξόριστους και τερμάτισε τους διωγμούς των Χριστιανών, γι αυτό και θεωρήθηκε από ορισμένους εκκλησιαστικούς πατέρες, κυρίως τον άγιο Ιερώνυμο, σαν ο «πρώτος Χριστιανός αυτοκράτορας». Απέδειξε ότι είχε πολλές ικανότητες αλλά η συγκυρία ήταν τελείως αρνητική. Δολοφονήθηκε στη Βερόνα. Είχε ήδη αρχίσει η εποχή των αλλεπάλληλων επιδρομών των Γότθων, οι οποίοι τις επόμενες δεκαετίες κατέστρεψαν την ελληνορωμαϊκή Ανατολή.

Τα θέματα των διαλέξεων

Α: Μετά την δολοφονία του τελευταίου της δυναστείας των Σεβήρων, το 235, η Αυτοκρατορία βυθίζεται στο Χάος και την πολυαρχία. Οι χερσαίες και θαλάσσιες επιδρομές των Γότθων και η καταστροφή της ελληνορωμαϊκής Ανατολής από τον Δούναβη μέχρι τη μικρασιατική Ιωνία κι από την Κριμαία μέχρι την Τραπεζούντα. Οι Έρουλοι και οι Γότθοι στην Ελλάδα. Η αντίσταση των Αθηναίων. Οι πρώτες συστηματικές διώξεις εναντίον των Χριστιανών. Τα εφήμερα κράτη της Γαλατίας και της Παλμύρας. Η απώλεια της Δακίας. Οι Σασανίδες Πέρσες.

Β: Ο μεταρρυθμιστής Διοκλητιανός και οι Ιλλυριοί της Πρώτης Τετραρχίας, οι εκτεταμένες αντιχριστιανικές διώξεις και η αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης, 284-305. Η Δεύτερη Τετραρχία, που εξελίσσεται σε εμφύλιο, και η πορεία του Κωνσταντίνου από την Βρετανία και τη Γερμανία προς την Ρώμη και την Ανατολή, 306-324. Η τελική νίκη στην Προποντίδα.

Γ: Ο διφυής και δισυπόστατος μονοκράτορας της ρωμαϊκής Οικουμένης και η θεμελίωση της διφυούς και δισυπόστατης νέας πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας των τριών ηπείρων. Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος (στη Νίκαια) και η ανάδειξη του Προσκυνήματος των Αγίων Τόπων.

Το Δεύτερο Μέρος του Κύκλου «Η Αυτοκρατορία των τριών ηπείρων» θα ολοκληρωθεί τον Μάιο με τρεις διαλέξεις και μία ξενάγηση.

Απογευματινές διαλέξεις: την Τετάρτη 9, 16 και 23 Μαΐου (6.30-9.00). Η ξενάγηση στην ρωμαϊκή Αθήνα θα γίνει για τους απογευματινούς ακροατές το πρωί του Σαββάτου 5 Μαΐου (11.00-2.00): Πύλη του Αδριανού, Ολυμπιείο, Ρωμαϊκή Αγορά, Βιβλιοθήκη του Αδριανού, Ωδείο του Αγρίππα, Στοά του Αττάλου. Ξεναγεί η Μάχη Καρανίκη.

Πρωινές διαλέξεις (επανάληψη: την Πέμπτη 10, 17 και 24 Μαΐου (11.00-1.30). Η ξενάγηση στην ρωμαϊκή Αθήνα θα γίνει για τους πρωινούς ακροατές το πρωί της Πέμπτης 3 Μαΐου (11.00-2.00).

Τα θέματα των διαλέξεων

Α: Τα ψηφιδωτά δάπεδα στις περιοχές της Μεσογείου κατά την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο

Ομιλήτρια: η Παναγιώτα Ασημακοπούλου-Ατζακά, ομ. καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Θ.Π.

Θα παρουσιαστούν οι ψηφιδωτές διακοσμήσεις των δαπέδων της Αυτοκρατορικής περιόδου. Θα διαγραφεί η εξέλιξή τους από το τέλος της Ελληνιστικής εποχής έως τα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. και θα επισημανθούν οι ομοιότητες και οι διαφορές ανάμεσα στα έργα των ανατολικών και των δυτικών περιοχών της Αυτοκρατορίας από άποψη τεχνικής, εικονογραφίας και σύνθεσης.

Β: Από το Circus Maximus της Ρώμης στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινουπόλεως

Ρώμη, αρχές 4ου αι. Μαρμαροθεσία από πολύχρωμα πολυτελή μάρμαρα (τεχνική opus sectile). Μουσείο Καπιτωλίνου.Γ: Μεγαλουπόλεις, πόλεις, κωμοπόλεις και στρατόπεδα του 3ου και 4ου αιώνα στο ανατολικό και το δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας

Από την Ρώμη στην Αντιόχεια κι από την βαλκανική Ρωμουλιάνα στην συριακή Φιλιππούπολη- Σάχμπα κι από τον Εύξεινο Πόντο στον Ευφράτη και στην Κυρηναϊκή.

Ομιλήτρια (Β΄ και Γ΄ διάλεξη): η Μαριάννα Κορομηλά

Εγγραφές από την Τετάρτη 21 Μαρτίου.

Ρωμαϊκή Τυνησία: Ο θρίαμβος του Διονύσου. Επιδαπέδιο ψηφιδωτό των αρχών του 3ου αι. (εποχή των Σεβήρων). Αποκαλύφθηκε το 1896 σε μία αίθουσα που οδηγούσε στο μεγάλο τρικλίνιο της Οικίας «του Βιργιλίου».