ΑΠΑΝ - Πολιτιστική Εταιρία ΠΑΝΟΡΑΜΑ

Η πρώτη δεκαπενταετία:
το ΠΑΝΟΡΑΜΑ στην οδό Αλεξάνδρου Σούτσου, 1985-1999

Το διοικητικό συμβούλιο: Κατερίνα Χαριτάτου, πρόεδρος, Ήβη Νανοπούλου, αντιπρόεδρος, υπεύθυνη των εκθέσεων, των εκδόσεων, των παράλληλων δραστηριοτήτων και της συγκέντρωσης του αρχειακού υλικού, Μαριάννα Κορομηλά, γεν. γραμματέας, Νίκος Τσούχλος, ταμίας, Ιωάννα Δρακοπούλου, μέλος.

Η Πολιτιστική Εταιρεία ΠΑΝΟΡΑΜΑ ανέπτυξε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, οι οποίες αλληλοσυμπληρώνονταν και εμπλουτίζονταν. Κοινό στόχο είχαν:
να διευρύνουν τη θεματολογία και τους ορίζοντες της ιστορικής έρευνας,
να εισαγάγουν τη γεωγραφική διάσταση ως βασική συνιστώσα του ιστορικού γίγνεσθαι και να τοποθετήσουν το υλικό της ιστορίας στο βιωμένο περιβάλλον,
να φωτίσουν πτυχές που ανήκαν στις γκρίζες ζώνες της ελληνικής επιστημονικής έρευνας,
να εντάξουν στις πρωτογενείς πηγές την προφορική παράδοση και την υποδόρια λειτουργία της συλλογικής μνήμης,
να συμβάλουν στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην αποκατάσταση της ιστορικής συνείδησης, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα,
να προβάλουν τη σημασία του ελληνικού πολιτισμού, καταδεικνύοντας την εμβέλεια και τις αντοχές του στον χώρο και στον χρόνο,
να μελετήσουν τις κοινωνίες και τους πολιτισμούς της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, της Βαλκανικής και της Μαύρης Θάλασσας,
να αποδώσουν στην ιστορία τη διαλεκτική της σχέση με την κοινωνία και να συνδέσουν το απώτερο παρελθόν με τη σημερινή πραγματικότητα.

Το έργο του Πανοράματος, καταξιωμένο στον ελληνικό και στον διεθνή χώρο, βασίστηκε στα στελέχη του και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, στους μόνιμους και ειδικούς συνεργάτες του, καθώς και στην ενεργό συμμετοχή των εκατοντάδων μελών του, που με κάθε τρόπο συνέβαλαν στην προώθηση των στόχων του.
Στο οίκημα της οδού Αλεξάνδρου Σούτσου λειτουργούσαν: αίθουσες υποδοχής και συνάντησης μελών, αίθουσα διαλέξεων, αναγνωστήριο, μικρό βιβλιοπωλείο, φωτογραφικό εργαστήριο, εκθεσιακός χώρος και το εντευκτήριο «Τα θρυλικά Ταταύλα», όπου συχνά επεκτείνονταν οι εκθέσεις ή γίνονταν μουσικές βραδιές.
Το Αρχείο, που τροφοδοτούσε όλες τις δραστηριότητες και αποθησαύριζε το παραγόμενο υλικό, στεγαζόταν σε γειτονικό κτίσμα.
Οι δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν αφορούν τους εξής τομείς:

Α.  Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α    Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α
Για τα μέλη και το ευρύ κοινό. Υπεύθυνη η ιστορικός Μαριάννα Κορομηλά
Κύκλοι διαλέξεων και σεμινάρια: ένα πρότυπο «ανοιχτό πανεπιστήμιο» με μεγάλη απήχηση.
Εκπαιδευτικά ταξίδια και ξεναγήσεις.
Μουσικά και χορευτικά προγράμματα, καθώς και σεμινάρια, συνδεδεμένα με το περιεχόμενο των διαλέξεων και των ευρύτερων μορφωτικών προγραμμάτων.
Στο πλαίσιο των μορφωτικών προγραμμάτων λειτούργησε και το Παιδοπανόραμα με επιμορφωτικά προγράμματα, κοινωνικού, ιστορικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος για παιδιά 7 έως 11 ετών και 12 έως 15 ετών.
Εργαστήρια: παραδοσιακής μουσικής και οργάνων ανατολικής μουσικής, υφαντικής, παιδαγωγικής.
Θεματικές εκθέσεις (ιστορικού χαρακτήρα, υλικού πολιτισμού, κοινωνικού προβληματισμού, εικαστικές και φωτογραφικές). Οι περισσότερες εκθέσεις στεγάστηκαν στον εκθεσιακό χώρο που διέθετε το ΠΑΝΟΡΑΜΑ στο ισόγειο του οικήματος. Μεγάλες εκθέσεις, όπως «Οι Έλληνες στη Μαύρη Θάλασσα» και η «Θρακική Τοπογραφία», στεγάστηκαν σε χώρους τους οποίους διαμορφώσαμε ειδικά για την υποδοχή της έκθεσης, στο Λονδίνο (σε συνεργασία με το King’s College του London University), στη Θεσσαλονίκη, στην Κομοτηνή, στην Καβάλα και στην Αλεξανδρούπολη.
Σε μια από τις μουσικές βραδιές του Πανοράματος ήρθε ο Γιάννης Τσαρούχης, συντροφιά με τον Αλέξη Σαββάκη, για να ακούσει την Ανιές Αγκοπιάν. Την επομένη, μας έστειλε ένα σημείωμα που το κρατήσαμε ως πολύτιμο κειμήλιο.

Β.  Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Ε Σ    Ο Μ Α Δ Ε Σ    Μ Ε Λ Ε Τ Η Σ   και   Ε Ρ Ε Υ Ν Α Σ
H Ομάδα Μελέτης για τον Ελληνισμό στη Μαύρη Θάλασσα.
Το Αρχείο της Γεωγραφικής, Ιστορικής και Κοινωνικής Καταγραφής και Μελέτης για τη Θράκη, και την Προποντίδα.
Το Ιστορικό Εργαστήριο του Πανοράματος.
Η Ομάδα Πολιτιστικών Ανταλλαγών, για τη συνεργασία με πανεπιστήμια και άλλους επιστημονικούς φορείς του εξωτερικού. Η συνεργασία με το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Γ.   Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ
Βιβλία, δημοσιεύσεις Διαλέξεων σε αυτόνομα τεύχη, Κατάλογοι Εκθέσεων, το τριμηνιαίο Φυλλάδιο του Πανοράματος, Ταξιδιωτικές Σημειώσεις και Σημειώσεις Διαλέξεων, θεματικές σειρές Καρτ ποστάλ.

Δ.  Π Α Ρ Α Λ Λ Η Λ Ε Σ    Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Ε Σ   και   Σ Υ Σ Τ Ε Γ Α Σ Ε Ι Σ
Με πρωτοβουλία ενεργών πολιτών – μελών του Πανοράματος δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν δραστήριες οικολογικές και άλλες οργανώσεις, με σκοπό την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Από το 1986, ιδρύθηκαν τέσσερις ομάδες με διαφορετικούς αλλά παράλληλους στόχους η καθεμία:
Οι Φίλοι των Πρεσπών,
Η Ομάδα για τη Φύση και τον Άνθρωπο,
Οι Φίλοι της Ελληνικής Φύσης,
Οι Φίλοι της αθηναϊκής Πλάκας.
Από το 1987 έως το 1999, το ΠΑΝΟΡΑΜΑ φιλοξένησε και στήριξε γραμματειακά το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.), επιστημονικό και τεχνικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο, του οποίου σκοπός είναι «η οργάνωση και ανάπτυξη της ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας στην Ελλάδα».