Το Αρχείο
Το Αρχείο της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα είναι ένας ζωντανός οργανισμός ο οποίος στηρίχθηκε στην ενεργό συμμετοχή, τον ενθουσιασμό και την ουσιαστική βοήθεια που προσέφεραν τα μέλη, οι φίλοι, οι συνεργάτες και οι εθελοντικές ομάδες του Πανοράματος.
Το υλικό που διαθέτει είναι κατά 85% πρωτότυπο. Προέρχεται κυρίως από την πολυσχιδή δραστηριότητα της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα και εμπλουτίστηκε με διάφορα αρχεία και πρωτότυπες εργασίες που κατέθεσαν τα μέλη της τα τελευταία 35 χρόνια. Το απόθεμα είναι ανυπολόγιστης αξίας και θεωρούμε ότι πρέπει να γίνει κτήμα όλων.
Χαρακτήρας, κατευθύνσεις, μορφή. Η πρωτοποριακή πρόταση του Πανοράματος ήταν εξ αρχής: η θεώρηση του ιστορικού γίγνεσθαι μέσα από το πρίσμα της ιστορικής γεωγραφίας και της μνημειακής τοπογραφίας. Έτσι, το έργο μας επικεντρώθηκε στην επισκόπηση και την εξακρίβωση του βιωμένου περιβάλλοντος –φυσικού, κοινωνικού, ιστορικού, πολιτιστικού και πνευματικού– μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε ο ελληνικός κόσμος καθώς και οι πολιτισμοί με τους οποίους ήρθαν σε επαφή οι Έλληνες.
Η λογική του προγράμματος και, συνακόλουθα, η διάρθρωση της ύλης, έχει βασιστεί σε δύο άξονες: Αφενός τον γεωπολιτικό (κάθετος άξονας που τέμνει τον χώρο και καθορίζει το καταγραφικό πλαίσιο). Αφετέρου τον θεματικό (παράλληλος άξονας, που διατρέχει όλο το πρόγραμμα και, καταργώντας τον γεωπολιτικό διαμελισμό, αναδεικνύει τις μεγάλες διάρκειες στον χρόνο, τις μεγάλες ενότητες στον χώρο, τις ομοιότητες και τις διαφορές, τις πολύμορφες συγγένειες, τις συνέχειες και τις ασυνέχειες). Δηλαδή κάθε οντότητα, πχ ένας αρχαιολογικός χώρος, ένα μουσείο ή ένας ναός, έχει συνδεθεί με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται. Αλλά ένα αντικείμενο ή έργο τέχνης που ανήκε σε ένα μνημείο, πχ στο Ηραίο της Σάμου, και βρίσκεται τώρα στο Παρίσι ή στο Βερολίνο, δεν θα το βρείτε στο Λούβρο. Το έχουμε συνδέσει με το Ηραίο της Σάμου κι αναφέρουμε ότι βρίσκεται στο Λούβρο. Ταυτόχρονα, μπορεί να έχουμε συνδέσει το Ηραίο της Σάμου με τον ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο, επειδή υπάρχουν πολλές ομοιότητες ανάμεσα σε αυτά τα δύο αρχαϊκά μνημεία. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα ταξίδι πέρα από κρατικά σύνορα.
Το πλουσιότερο τμήμα του Αρχείου είναι οι Συνοδευτικές Οντότητες, δηλαδή το υλικό που συνοδεύει κάθε τόπο και κάθε θέμα. Περιλαμβάνονται: Φωτογραφικό υλικό (φωτογραφίες του Αρχείου από το 1980 έως σήμερα), Έντυπο και Εικονογραφικό υλικό (γκραβούρες, σχέδια, παλαιές φωτογραφίες, καρτ ποστάλ, υλικό από βιβλία κλπ), Χάρτες (ένα σημαντικό μέρος κατασκευασμένο από το ΑΠΑΝ και πολλοί άλλοι ιστορικοί, γεωφυσικοί και γεωπολιτικοί χάρτες), Σημειώσεις του Πανοράματος (από ταξίδια, διαλέξεις, εκθέσεις, εργασίες μελών), Κείμενα (άρθρα σχετικά με κάποιο θέμα, βιβλία σε μορφή pdf), Οπτικοακουστικό υλικό (βίντεο που έχουμε ετοιμάσει, ραδιοφωνικές εκπομπές κλπ), Βιβλιογραφία (για κάθε θέμα, με αναφορά στα κεφάλαια ή στις σελίδες του βιβλίου που αφορούν στο θέμα) και τέλος ο Χορηγός ψηφιοποίησης (όπου υπάρχει). Αυτό το τμήμα του Αρχείου έχει κατασκευαστεί με τρόπο ώστε να μπορεί να συνδεθεί με περισσότερες από μία οντότητες. Για παράδειγμα: μία εκπομπή για τις Παναγίες στην Κωνσταντινούπολη μπορεί να συνδεθεί και με τον ναό της Παναγίας της Σούδας και με το Αγίασμα των Βλαχερνών και με την Παναγία στο Πέραν και με τους δύο ναούς της Παναγίας στο Μπεσίκτας κλπ. Και ένα βιβλίο για τη βυζαντινή αρχιτεκτονική ή ένας χάρτης των βυζαντινών διοικήσεων (θεμάτων) έχει συνδεθεί και με τη μικρασιατική Νίκαια και με τη θρακική Βιζύη και με την ποντιακή Σινώπη κλπ. Κάθε οντότητα, κύρια ή συνοδευτική, ακόμα και κάθε φωτογραφία, έχει την ταυτότητά της. Και σε όλες τις ταυτότητες των βιβλίων υπάρχουν, εκτός από τα βασικά, αναλυτικά στοιχεία, περιεχόμενα και σχεδόν σε όλες τις ταυτότητες ενυπόγραφα σχόλια συνεργατών του ΑΠΑΝ. Πρόσβαση στην πλήρη ταυτότητα έχουν οι συνδρομητές.
Στον Ταρσανά της Αλεξάνδρειας (φωτ Δούκας Δούκας, 2012)Είχαμε αρχίσει την αγγλική μετάφραση όλου του Αρχείου, κάτι που θεωρούμε απαραίτητο, αλλά δυστυχώς τη διακόψαμε λόγω της οικονομικής κρίσης. Ένα μικρό μόνο μέρος έχει μεταφραστεί. Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει η δυνατότητα να το συνεχίσουμε.
Ένα μεγάλο μέρος του ψηφιοποιημένου Αρχείου είναι ανοιχτό στο κοινό. Για να έχει πρόσβαση κανείς στο σύνολο του Αρχείου, εφόσον δεν είναι μέλος της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα, θα πρέπει να εγγραφεί συνδρομητής (η συνδρομή ισχύει για έναν χρόνο).
Υπεύθυνη του Αρχείου είναι η ιστορικός Μαριάννα Κορομηλά, ιδρυτικό μέλος της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα.
Το πρώτο μέρος του Αρχείου μας, προσβάσιμο από τον Ιούνιο του 2020, είναι σε προχωρημένο κατασκευαστικό στάδιο και εμπλουτίζεται συνέχεια. Οι παρατηρήσεις, οι υποδείξεις και τα σχόλια σας θα είναι πολύ χρήσιμα. Μπείτε στη σελίδα Επικοινωνία για να μας στείλετε μέιλ.