Πέμπτη 21 Μαΐου του 2015, ανήμερα των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, υψώθηκαν τα μαύρα μπαϊράκια μιας εγκληματικής οργάνωσης στην καρδιά της συριακής όασης κι έφριξε η ανήμπορη (;) Δύση, ενώ η γενική διευθύντρια της ΟΥΝΕΣΚΟ συνέχισε τις εκκλήσεις προς τους επιτιθέμενους να σεβαστούν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και τα μαζικά μέσα ενημέρωσης αράδιαζαν διάφορες αρλούμπες για τη «νύφη της ερήμου» (που ίδρυσε, λέει, ο Σολομώντας!).
Η επαπειλούμενη κατάληψη ενός από τους γοητευτικότερους αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο, πράγματι, κινητοποίησε για πρώτη φορά ύστερα από τέσσερα χρόνια πολέμου στη Συρία τη διεθνή κοινή γνώμη. Ως και ο δήμαρχος του Λονδίνου μίλησε για μία ζώνη στο απυρόβλητο (NFZ, ζώνη απαγορευμένων πτήσεων). Αν επιβαλλόταν η NFZ, θα έπαυαν τα ελικόπτερα να προμηθεύουν με άκρως επικίνδυνο πολεμικό υλικό τις χερσαίες ομάδες, αλλά καθώς έλεγε και ένας διάσημος συμπατριώτης του δημάρχου «λόγια, λόγια, λόγια». Άνοστα και, κυρίως, ανώφελα. Όχι γιατί απευθύνονται στα μέλη του «Ισλαμικού Χαλιφάτου», που επιδιώκουν την προπαγάνδιση του έργου τους, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο που θα κάνει τον πολιτισμένο κόσμο να ανατριχιάσει, αλλά επειδή απευθύνονται στα αυτιά πολλών από τους υπεύθυνους για τη μετατροπή της Μέσης Ανατολής σε γης μαδιάμ.
Η απώλεια της Παλμύρας είναι ταυτόχρονα στρατηγική και συμβολική καταστροφή. Κυριαρχία στην έρημο σημαίνει προέλαση του «Χαλιφάτου» προς το Χομς, τη βιομηχανική μεγαλούπολη στο εύφορο τμήμα της Συρίας, ανάμεσα στο μαρτυρικό Χαλέπι και την πρωτεύουσα Δαμασκό. Σημαίνει, επίσης, την κατοχή των κοιτασμάτων αερίου γύρω από την Παλμύρα –σημαντική πηγή χρηματοδότησης του «Χαλιφάτου».
Οι νεκροί, οι τραυματίες και οι πρόσφυγες, ούτως ή άλλως δεν μετράνε. Θα αυξήσουν απλώς τους τρομακτικούς αριθμούς που έχουν καταγραφεί μέχρι τώρα.
Μετράει, όμως, το έγκλημα σε βάρος του πολιτισμού και της ιστορίας. Μας έφτασαν στο έτος μηδέν, για να γράψουν από την αρχή τη δική τους ιστορία. Χωρίς μνημεία, χωρίς μνήμη. Με εκδικητικό μένος και αίμα.
Ναι. Νιώθω βαθιά προσβεβλημένη κάθε φορά που βλέπω στην τηλεόραση τις σκηνές της καταστροφής των μνημείων στο Βόρειο Ιράκ. Τις προβάλουν ξανά και ξανά, σαν να θέλουν να μας πείσουν ότι είμαστε ανήμπορα ανθρωπάκια, κουρνιασμένα στους καναπέδες. Η σιωπή, η αδράνεια και η ανερυθρίαστη αδιαφορία της Δύσης –που κλαίει μόνο για τις αρχαιότητες και τη χαμένη παλμυρινή μαγεία– είναι πολύ πιο ανησυχητική, πολύ πιο προσβλητική. Ο δρόμος του λαϊκισμού είναι εύκολος. Προσπαθώ να τον αποφύγω.
Απόψε θα δούμε τους μαυροφόρους να γκρεμίζουν μερικούς από τους εκατοντάδες κίονες που θάμπωναν μέχρι χθες την ανθρωπότητα. Θα δούμε αλαφιασμένα παιδιά, τρελαμένες γυναίκες, αιχμάλωτους ντυμένους στα πορτοκαλί να σκύβουν το κεφάλι. Σε μερικές ημέρες θα παρακολουθήσουμε το «Χαλιφάτο» να συγκρούεται με τους μαχητές του συριακού τμήματος της Αλ-Κάιντα στις ήδη καταστραμμένες συνοικίες του Χομς ή στα προάστια της Δαμασκού. Ύστερα, έξαλλα από χαρά ή από τρόμο πλήθη θα ξεσκίζουν τις αφίσες του Άσαντ. Κι ύστερα θα κατακρεουργηθούν τα κράτη που προέκυψαν μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συγκροτήθηκαν υπό τη γαλλική και τη βρετανική κατοχή (που ονομάζεται επί το ευγενέστερο «εντολή»).
Θα έχουν νικήσει οι γειτονικές σουνιτικές δυνάμεις ή το Ιράν, το οποίο ήδη ελέγχει μεγάλο τμήμα του Ιράκ και διαδραματίζει ζωηρό ρόλο στη διακυβέρνηση της τριχοτομημένης χώρας, ή όσοι πυροδότησαν τον πόλεμο; Και ποιο θα είναι το νόημα της νίκης;
«Δεν αφήσαμε άνθρωπο ζωντανό. Σφάξαμε παιδιά και γέρους. Δεν λυπηθήκαμε ούτε τις μανάδες ούτε τα μωρά» έγραψε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αυρηλιανός, όταν κατέστειλε την εξέγερση των Παλμυρινών, μετά την εξόντωση της θρυλικής Ζηνοβίας, το καλοκαίρι του 272. Η Παλμύρα τελείωσε τον φαντασμαγορικό κύκλο της ζωής της μέσα στο αίμα και στα ερείπια. Πέρασαν 1.743 χρόνια και φτάσαμε στον Μάιο του 2015. Τους ανθρώπους να λυπάστε. Τα μνημεία χωρίς μνήμη είναι νεκρά. Και οι φορείς της μνήμης είναι οι άνθρωποι. Αυτοί που βουλιάζουν στο Αιγαίο. Αυτοί που πλημμυρίζουν τα νησιά μας κι ύστερα πετιούνται στην Ομόνοια. Και οι άλλοι. Αυτοί που ζούνε ακόμα στο Χαλέπι δίχως πόσιμο νερό κι εκείνοι που δεν θα βρουν ψυχή να τους θάψει στα πάτρια.
Μαριάννα Κορομηλά (22/5/2015 apan.gr)