ΑΠΑΝ - Πολιτιστική Εταιρία ΠΑΝΟΡΑΜΑ

Αποτίνουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης, αποχαιρετώντας τη Νίκη Γουλανδρή (1925-9 Φεβρ. 2019), μια μεγάλη κυρία, τολμηρή και εμπνευσμένη πρωτοπόρο, που αφιερώθηκε ολόψυχα στην υπόθεση του φυσικού περιβάλλοντος κι άφησε κληρονομιά πολύτιμο έργο στην ανθρωπότητα. Από το 1964, με την ίδρυση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή –κιβωτό της ελληνικής πανίδας και χλωρίδας, κέντρο έρευνας, εκπαίδευσης και καλλιέργειας περιβαλλοντικής συνείδησης–, η Νίκη και ο Άγγελος Γουλανδρής τέθηκαν επί κεφαλής της μάχης για τη διάσωση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της επαναφοράς του ανθρώπου σε ένα νέο κώδικα αξιών.

Τώρα, 55 χρόνια αργότερα, μπορεί να καταλάβει ο καθένας τη σημασία των αξιών στις οποίες πίστευε θεμελιώνοντας το Μουσείο στην Κηφισιά: «Η βιοποικιλότητα, εγγυάται την συμβίωση των διαφόρων ειδών και την ικανότητα των οικοσυστημάτων να διατηρούν την γονιμότητα του εδάφους και του μικροκλίματος, εξασφαλίζοντας την βιωσιμότητα του πλούτου της Γης. Παράλληλα, η πολιτισμική ποικιλότητα εκφράζει την δυνατότητα προσαρμογής του ανθρώπου σε διαφορετικές συνθήκες. Οι πολιτισμοί αντιπροσωπεύουν τις λύσεις που έδωσε ο άνθρωπος στα προβλήματα επιβίωσης σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα. Η πολιτισμική ποικιλότητα εκφράζεται στην ποικιλία των γλωσσών, των θρησκειών, των δογμάτων, των καλλιεργητικών μεθόδων, των τεχνών, των κοινωνικών δομών, των διατροφικών και φαρμακευτικών συνηθειών, και όλων των μορφών της ανθρώπινης συμπεριφοράς».

Και ο Άγγελος Γουλανδρής το 1973 προειδοποιούσε: «Η διαχείριση της Γης είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα του 21ου αιώνα. Χρειαζόμεθα μια νέα προσέγγιση στην οργάνωση και διαχείριση της φύσης. Το περιβάλλον θα αποτελέσει την πρώτη προτεραιότητα στις σχέσεις των κρατών. Οι ιδεολογικές διαφορές θα υποχωρήσουν προ των οικολογικών πιέσεων».

Σχετικά με το Μουσείο: ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (Μ.Γ.Φ.Ι.) είναι Ίδρυμα - Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου - και έχει χαρακτηρισθεί ως κοινωφελές. Απαρτίζεται από 5μελές Διοικητικό Συμβούλιο, μόνιμο επιστημονικό, διοικητικό και τεχνικό προσωπικό και υποστηρίζεται από ειδικούς επιστημονικούς συμβούλους στον ερευνητικό και εκπαιδευτικό τομέα. Το Μουσείο Γουλανδρή ήταν το πρώτο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα το 1964, και το πρώτο που έθεσε τα θεμέλια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Το Μ.Γ.Φ.Ι. βρίσκεται στην Κηφισιά, 14,5 χιλιόμετρα Β.Α. της Αθήνας. Στεγάζεται σε ένα κομψό νεοκλασικό κτίριο του περασμένου αιώνα (1875). Διαμορφώθηκε και επεκτάθηκε κατά τα χρόνια λειτουργίας του, ώστε να αποτελέσει κατάλληλο χώρο για τις μουσειακές ανάγκες - επιστημονικές και εκπαιδευτικές - του Ιδρύματος.
Το 1991 το Μουσείο ίδρυσε το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) στην Θεσσαλονίκη με την συμβολή της Γενικής Διεύθυνσης ΧΙ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και του ΥΠΕΧΩΔΕ. Σκοπός του είναι να συμβάλλει στην αναχαίτιση και αναστροφή της απώλειας των φυσικών οικοτόπων της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής.
Το 1999, εν όψει της νέας χιλιετίας και της συνεχιζόμενης υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος, το Μ. Γ. Φ. Ι. προχώρησε στην δημιουργία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης ΓΑΙΑ, με την συμβολή της Ε.Ε. και του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Σκοπός του είναι να λειτουργήσει ως το μουσείο του μέλλοντος, ως κέντρο πρωτοποριακό επιστημονικής έρευνας και εκπαίδευσης, χαράσσοντας μια νέα περιβαλλοντική πολιτική στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και διεθνώς.
Παράλληλα, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας αναστήλωσε στην Κρήτη το Τέμενος Μασταμπά Ρεθύμνου, όπου εκτίθενται παλαιοντολογικές και γεωλογικές συλλογές της Κρήτης και παρουσιάζεται η γεωφυσική εξέλιξη του νησιού.

 ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Το 1964, ο Άγγελος και η Νίκη Γουλανδρή ίδρυσαν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (Ν.Π.Ι.Δ.) ως εργαστήριο έρευνας και δράσης. Το έργο τους προχώρησε σιωπηρά, παράλληλα με τις άλλες αναπτυξιακές επενδύσεις. Η δική τους ήταν μία ιδιωτική επένδυση πόρων, χρόνου και γνώσης για τη δημιουργία ενός θεσμού, που θα είχε ως στόχο την εθνική ετοιμότητα για την προστασία του πολύτιμου φυσικού πλούτου της χώρας και τη συνείδηση των νέων για ένα νέο κώδικα αξιών, με γνώμονα την ισόρροπη συνύπαρξη φυσικού περιβάλλοντος και ανθρώπου. Με ένα επιτελείο Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, το Μουσείο προχώρησε επί δεκαετίες, στην έρευνα και καταγραφή του φυσικού (βιολογικού και γεωλογικού) πλούτου της χώρας. Η έρευνα και η μελέτη της ελληνικής φύσης αποκάλυψε την ποικιλία και την απαράμιλλη ομορφιά του ελληνικού χώρου.

Η Ελλάδα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της γεωμορφολογίας, του κλίματος και της γεωγραφικής της θέσης στη συμβολή των τριών ηπείρων. Στην Ελλάδα σε σχέση με την έκτασή της, συναντάμε μεγαλύτερη βιοποικιλότητα από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης. Συναντάμε επίσης υψηλό ποσοστό ενδημικών ειδών, φυτών και ζώων, καθώς και ορισμένα σπάνια, που απειλούνται με εξαφάνιση.

Αρχικά, λειτούργησε ως Βοτανικό Μουσείο με αντικείμενο την έρευνα, μελέτη και καταγραφή της ελληνικής χλωρίδας. Το 1977 επεκτάθηκε στους τομείς της ζωολογίας, παλαιοντολογίας και γεωλογίας και μετονομάστηκε σε Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.
Δέκα χρόνια επιστημονικής έρευνας και συλλογής χρειάσθηκαν στους Έλληνες και ξένους επιστήμονες, καλλιτέχνες και μουσειολόγους για να σχεδιάσουν και να παρουσιάσουν τους πρώτους εκθεσιακούς χώρους στο κοινό, εκπληρώνοντας έτσι την διττή αποστολή του Μουσείου ως επιστημονικού και εκπαιδευτικού κέντρου. To 1983, κληροδοτήθηκε στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας το κτήμα «Σπαρόζα», στην Παιανία, από την Bρετανή πολεοδόμο Jacqueline Tyrwhitt. Ο κήπος και η διαχείριση της πλαγιάς στην ανατολική πλευρά του Υμηττού όπου εκτείνονται τα 17,5 στρέμματα του κτήματος αποτελούν σήμερα παράδειγμα οικολογικής κηπουρικής μεσογειακού κλίματος. Από το 1994, το «Σπαρόζα» αποτελεί την έδρα της Mediterranean Garden Society λειτουργώντας ως χώρος πληροφόρησης που απευθύνεται σε όσους έχουν ειδικό ενδιαφέρον για τα φυτά και τους κήπους των περιοχών της Μεσογείου.

Το 1991 το Μ.Γ.Φ.Ι. προχώρησε στην δημιουργία του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων - Υγροτόπων (Ε.Κ.Β.Υ.), το οποίο έχει τον ρόλο συμβουλευτικού οργάνου προς την Πολιτεία, ασχολείται με την καταγραφή των υγροτόπων του ελληνικού χώρου και προδιαγράφει τη στρατηγική διαχείρισης και προστασίας τους. Σκοπός του είναι να προωθήσει την αειφορική διαχείριση των ανανεώσιμων φυσικών πόρων στην Ελλάδα και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου και της Ευρώπης.
Προσβλέποντας στις ραγδαίες εξελίξεις του 21ου αιώνα το Μουσείο προχώρησε σε νέα επέκταση των εγκαταστάσεών του με τη δημιουργία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης - του Κέντρου ΓΑΙΑ. Το έργο άρχισε τον Σεπτέμβριο του 1995 και ολοκληρώθηκε το 2000. Στην πραγματοποίησή του συνέβαλαν η Ε.Ε. και το ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Το νέο κτίριο φέρει το όνομα του πλανήτη Γη - ΓΑΙΑ - γεγονός που το συνδέει με την μυθολογία, τη φιλοσοφία και την επιστήμη του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Στα Ομηρικά Έπη απαντάται για πρώτη φορά η λέξη ΓΑΙΑ ως δηλωτική του πλανήτη Γη.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας έχει λάβει πολλές τιμητικές διακρίσεις και βραβεία για το έργο του, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Μεταξύ των άλλων:

• Διάκριση από τη Γενική Γραμματεία του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) για την Παγκόσμια Ημέρα των Μουσείων (18/05/1992)
• Διεθνές Βραβείο Ωνάση «Δελφοί για τον Άνθρωπο και το Περιβάλλον» (1990)
• Επελέγη ως «Μουσείο Επιρροής» μεταξύ 37 μουσείων ανά τον κόσμο. (Kenneth Hudson “Museums of Influence” Press) (1987)
• Ειδική διάκριση ως «Πρωτοποριακό Μουσείο της Ευρώπης» από το Συμβούλιο της Ευρώπης (1984)

Επίσκεψη στο Κέντρο ΓΑΙΑ

Το Κέντρο Γαία παρουσιάζει στον επισκέπτη πώς λειτουργεί ο πλανήτης Γη εδώ και εκατομμύρια χρόνια και τη σημερινή κατάσταση, με τις παρεμβάσεις του σύγχρονου ανθρώπου. Στην είσοδο, αλλά και σ’ όλη την πορεία της έκθεσης είναι παρούσα η μορφή της αρχαίας θεάς Γαίας με το χέρι της προσφοράς της προς τους ανθρώπους.
Η «Γεώσφαιρα», μοναδική στον κόσμο, ένας ημισφαιρικός θόλος- οθόνη με διάμετρο 5μ. και εμβαδόν περίπου 40 τετρ. μ., προβάλλει τον περιστρεφόμενο πλανήτη από 225.000 εικόνες υψηλής ανάλυσης. Παρουσιάζει επίσης, σύντομα και περιεκτικά, τη γεωλογική εξέλιξη του πλανήτη από τη γέννησή του, πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια ως σήμερα.
Η έκθεση σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου σε συνεργασία με το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.

Επισκεφθείτε τον Ιστότοπο του Μουσείου https://www.gnhm.gr/the-museum/