ΑΠΑΝ - Πολιτιστική Εταιρία ΠΑΝΟΡΑΜΑ

«ΑΘΩΝΙΚΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ»

Δώδεκα μονές του Αγίου Όρους (Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Καρακάλου, Αγίου Παύλου, Διονυσίου, Σιμωνόπετρας, Ξηροποτάμου, Ξενοφώντος, Δοχειαρίου, Ζωγράφου, Γρηγορίου), μαζί με τη Νέα Σκήτη της Μονής Αγίου Παύλου και το Πρωτάτο συμμετείχαν στο έργο που υλοποιήθηκε από τον όμιλο ΟΤΕ για λογαριασμό της Ιεράς Κοινότητας. Στόχος του έργου ήταν η διάσωση, διαφύλαξη και προβολή του πολιτιστικού και κειμηλιακού πλούτου της Αθωνικής Πολιτείας, μέσω της ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης του ιστορικού αρχείου και των έργων τέχνης, καθώς και η διάθεσή τους στην παγκόσμια κοινότητα μέσω του Διαδικτύου.

Ψηφιοποιήθηκαν 4.300 χειρόγραφοι κώδικες (χειρόγραφα βιβλία που χρονολογούνται πριν από την εφεύρεση της τυπογραφίας), για τους οποίους απαιτήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο ψηφιακές λήψεις. Επίσης, περισσότερα από 1.500 παλαίτυπα και 27.000 κειμήλια (για τα οποία έγιναν 57.000 ψηφιακές λήψεις). Όλα αυτά μπορεί πλέον κανείς να τα βρει στη διαδικτυακή πύλη www.mountathos.org.

Στα κειμήλια περιλαμβάνονται 7.000 φορητές εικόνες, βυζαντινές και μεταβυζαντινές, και 20.000 αντικείμενα μεταλλοτεχνίας, υφάσματα, κεντητά, νομίσματα, λαογραφικές συλλογές, γλυπτά, ψηφιδωτά, άμφια, λατρευτικά σκεύη, αρχιτεκτονικά σχέδια. Καταγράφηκαν επίσης και 500 ώρες ηχητικού υλικού από λειτουργίες και ομιλίες.
Μία νέα εποχή για ένα από τα αρχαιότερα ιδρύματα στον κόσμο και μία νέα εποχή στις σχέσεις μας με την πολιτιστική κληρονομιά που φυλάσσεται στην Αθωνική Πολιτεία. Εξαιρετικής σπουδαιότητας. Μοναδικής.

«Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στο κομμάτι της διάσωσης, της έρευνας και της προβολής όλου του πολιτιστικού περιεχομένου είναι μια παλιά ανάγκη, από την οποία προέκυψε το έργο» τονίζει ο Κωνσταντίνος Πατσέας, υπεύθυνος σχεδιασμού και συντονιστής του έργου. «Ήταν πεποίθηση ότι η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στη διάσωση και προβολή του κειμηλιακού πλούτου του Αγίου Όρους».
Στο έργο συμμετείχαν περισσότεροι από 200 επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων: βυζαντινοί αρχαιολόγοι, έμπειροι φιλόλογοι με ειδίκευση στην παλαιογραφία, ιστορικοί ειδικευμένοι στο αγιορείτικο βυζαντινό και μεταβυζαντινό απόθεμα, θεολόγοι με ειδίκευση στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, τεχνικοί πληροφορικής και δικτύων, προγραμματιστές. Πολύτιμη υπήρξε και η συνεργασία των μοναχών, που στήριξαν με θέρμη το έργο.
«Ανάμεσα στα υπόλοιπα διακονήματα, δηλαδή τις αναθέσεις καθηκόντων που γίνονται κάθε χρόνο σε κάποιον πατέρα, για παράδειγμα αρχοντάρης, τραπεζοκόμος, δημιουργήθηκε ένα νέο διακόνημα, αυτό της ψηφιοποίησης. Ένας εντεταλμένος μοναχός καθημερινά ασχολούνταν με το θέμα της ψηφιοποίησης, τεκμηρίωσης και παρακολούθησης του έργου που γινόταν μέσα στο μοναστήρι» εξήγησε ο κ. Πατσέας στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 για την παρουσίαση αυτού του επικού έργου.
«Οι περισσότεροι από αυτούς που ασχολήθηκαν θα μπορούσα να πω ότι είχαν μέσα τους το μικρόβιο της καινοτομίας, το οποίο δεν λείπει από το Άγιον Όρος. Και σήμερα, παρότι από τη φύση του είναι ένας συντηρητικός θεσμός, που επιθυμεί να συντηρήσει και να διαιωνίσει την παράδοση, ταυτόχρονα έχει το μικρόβιο της πρωτοπορίας, προς όφελος και πάλι της παράδοσης. Η υιοθέτηση του ψηφιακού κόσμου και μάλιστα σε τέτοιο υψηλό επίπεδο αποδεικνύει ότι το Άγιον Όρος είναι δεκτικό στις τεχνολογίες και στις καινοτομίες».
Σε κάθε μοναστήρι δημιουργήθηκε μια ψηφιακή νησίδα, ένα εργαστήριο ψηφιοποίησης που διέθετε ειδικούς σαρωτές και ένα πλήρως εξοπλισμένο φωτογραφικό στούντιο, ενώ εγκαταστάθηκαν επίσης servers και ένα δίκτυο VPN απομακρυσμένης πρόσβασης, ώστε να μπορούν οι επιστήμονες που έκαναν την τεκμηρίωση και εργάζονταν εκτός Αγίου Ορους να έχουν πρόσβαση στο ψηφιοποιημένο υλικό. «Προχωρήσαμε στην αναβάθμιση του τηλεπικοινωνιακού δικτύου που υπάρχει στο Αγιον Όρος, δηλαδή μπήκαν 4G δίκτυα, οπτικές ίνες, ώστε να συνδεθούν μεταξύ τους τα μοναστήρια και οι ψηφιακές νησίδες και να επικοινωνούν με το data center που στήθηκε στις Καρυές, όπου αποστελλόταν το προς τεκμηρίωση υλικό», εξήγησε ο Γ. Αθανασόπουλος, υπεύθυνος
Λειτουργιών και Συστημάτων Πληροφορικής ομίλου ΟΤΕ. «Αν βέβαια δεν είχαμε τη στήριξη των μοναχών, το έργο δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί» τόνισε.

Ήταν βασική προϋπόθεση από την πλευρά των μοναχών η ψηφιοποίηση να γίνει εντός της Αθωνικής Πολιτείας, ώστε το πολύτιμο αλλά και εύθραυστο κειμηλιακό απόθεμα του Όρους να μην εκτεθεί σε κανέναν κίνδυνο. «Ο ψηφιακός κόσμος από μόνος του γεννάει μια ανασφάλεια για το πώς μπορείς να διαχειριστείς έναν τέτοιο κειμηλιακό πλούτο, που συνδέεται με θεμελιώδεις αρχές της πίστης αλλά και της θρησκευτικής παράδοσης αιώνων» ομολογεί ο κ. Πατσέας. «Ενώ από την πλευρά των μοναχών υπάρχει η τόλμη, η γενναιότητα και η πίστη ότι η τεχνολογία, αν αξιοποιηθεί σωστά, είναι εργαλείο προς τη σωστή κατεύθυνση, συνάμα ετίθεντο ερωτήματα όπως “θα το αξιοποιήσουν σωστά;”, “θα προστατεύσουν, θα σεβαστούν την ιερότητα αυτής της ψηφιακής εικόνας που βγαίνει προς τα έξω;” Αυτές ήταν συχνές συζητήσεις που είχαμε με τους πατέρες».
Φυσικά, υπήρξαν αρκετά προβλήματα πρόσβασης, αλλά και μεταφοράς του τεχνολογικού υλικού (δεν ήταν λίγες οι φορές που επιστρατεύθηκαν ακόμα και μουλάρια για να μεταφερθούν οι servers και τα μηχανήματα στις απομακρυσμένες μονές), ενώ δυσκολίες παρουσιάστηκαν και λόγω αστάθειας στην παροχή ρεύματος (στήθηκαν γεννήτριες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για να συνεχίζονται απρόσκοπτα οι εργασίες της ψηφιοποίησης).
Τα χιλιάδες κειμήλια που ψηφιοποιήθηκαν και τεκμηριώθηκαν, οι πληροφορίες και οι περιγραφές που τα συνοδεύουν, οι ώρες του ηχητικού υλικού συγκεντρώθηκαν και είναι στη διάθεση όλων των πολιτών και όλων των επιστημόνων του πλανήτη στη διαδικτυακή πύλη www.mountathos.org, σε πέντε γλώσσες – ελληνικά, αγγλικά, βουλγαρικά, ρωσικά και σερβικά.
Είναι η πρώτη φορά που άνθρωποι από κάθε γωνιά της Οικουμένης μπορούν να γνωρίσουν, να θαυμάσουν και να μελετήσουν τον σπάνιο κειμηλιακό πλούτο της Αθωνικής Πολιτείας, αλλά και να περιηγηθούν σε αυτή μέσα από υπηρεσίες εικονικής περιήγησης. Επίσης, υπάρχει δυνατότητα σύνθετης αναζήτησης κειμηλίων, αλλά και εκπαιδευτικές εφαρμογές.

https://www.mountathos.org/en-US/Mount-Athos.aspx

>>>>> Στο pdf θα βρείτε το σκεπτικό και την ανάλυση της απόφασης της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους για την ανάθεση αυτού του γιγάντιου έργου. Αποτελεί και αυτή ένα πολύ ενδιαφέρον ιστορικό τεκμήριο

Απόφαση_Ιεράς_Κοινότητας.pdf