ΑΠΑΝ - Πολιτιστική Εταιρία ΠΑΝΟΡΑΜΑ

Στη διάρκεια 112 ανελέητων ωρών του φετινού Αυγούστου
(Τρίτη 3/8 μετά το μεσημέρι – Κυριακή 10/8 ξημερώματα) 

Είναι που δεν με πιάνει ύπνος τις νύχτες κι έτσι βυθίζομαι στη διάρκεια της ημέρας. Μου φαίνεται σαν να προδίδω τους γνωστούς και άγνωστους φίλους, τους συγγενείς των φίλων, τους συμπατριώτες κάθε κατηγορίας και ψυχικής εμβέλειας, ακόμα και τους ψεκασμένους, τους κακεντρεχείς, τους αδιάφορους, που είδαν τον τόπο τους να φλέγεται, τις φλόγες να τους ζώνουν, τις καύτρες να πετιούνται, το δέντρο δίπλα στο σπίτι να λαμπαδιάζει, το αλεπουδέλι να τρέχει λωλαμένο, τη θάλασσα να πυρώνει. Είναι που οι γκαρδιακοί μου φίλοι, ο Γιώργος και η Θεοδώρα, πέρασαν δεύτερη νύχτα σε κάποια παραλία της Εύβοιας, τη διάλεξαν να’ναι ήδη καμένη ελπίζοντας ότι δεν θα αναζωπυρωθεί εκεί το μέτωπο, αλλά δεν μπορούν να πάρουν ανάσα, τα μάτια τσούζουν, τα κόκαλα πονάνε, η μπαταρία στο κινητό εξαντλείται, δεν ξέρουν αν πρέπει να γυρίσουν στη Λίμνη την Κυριακή ή τη Δευτέρα, έχουν αφήσει μοναχό έναν γέροντα φίλο εκεί, ο ταξιτζής δεν μπορούσε να τον μεταφέρει μέσα από τις φωτιές, ο ίδιος δεν ήθελε να φύγει, τα δύο του αδέλφια πρόλαβαν να φύγουν οδικώς χωρίς να ενδιαφερθούν για τον μεγάλο της οικογένειας, τον καθηλωμένο.
Είναι που καήκαν σπίτια φίλων στην Αττική, βιβλιοθήκες, προσωπικά είδη, τοτέμ, οικογενειακές φωτογραφίες, βαφτιστικά και νυφικά, σχολικοί έλεγχοι και συλλεκτικά κεραμικά.
Είναι που είμαι πολύ μακριά, καλοκαίρι γαρ, και δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Αδράνεια ενοχλητική, ενοχοποιητική, βαριά, αποπνικτική. Σκέψεις κοινότοπες, άνευ ουσίας. Το μυαλό βάρυνε κι αυτό. Δεν προχωράει, δεν βαθαίνει. Ούτε να διαβάσει δεν μπορεί κανείς. Πηδάνε τα γράμματα, χορεύουν οι λέξεις, σε κοροϊδεύουν, σε λοιδορούν, σε λυπούνται. Κι εσύ λυπάσαι τον εαυτό σου, την πατρίδα σου, τους γνωστούς και άγνωστους. Κι αγανακτείς με την τόσο κακής ποιότητας «κάλυψη» των εκατοντάδων πυρκαγιών από τα κρατικά κανάλια –δεν υπολογίζω τα ιδιωτικά, διότι θέλουν να προβάλλουν σκανδαλωδώς το δράμα, εστιάζοντας σε ανατριχιαστικές λεπτομέρειες (αυτή είναι η «δουλειά» τους). Αλλά τα κρατικά, που έβγαλαν τόσους δημοσιογράφους στα φλεγόμενα μέτωπα και μας περιγράφουν πώς καίγεται ο κάθε φράχτης, η κάθε αγροικία, η κάθε ραχούλα, η κάθε βίλα, το κάθε αυτοκίνητο, επί ώρες, επί ημέρες, μέσα στην πυρακτωμένη ασάφεια του χάους, με κραυγές και παρακλήσεις και οργισμένες κουβέντες και δικαιολογημένους παραλογισμούς και τρεμάμενες φωνές και κλάματα, δίχως την απαραίτητη ανακεφαλαίωση και δίχως χρήσιμες επισημάνσεις εκ μέρους της σταθερής ειδησεογραφικής ομάδας, δίχως χάρτες, δίχως συγκροτημένη σκέψη και, κυρίως, δίχως οργανωμένες οδηγίες και συμβουλές που θα μπορούσαν ίσως να φανούν χρήσιμες σε κάποιους, είτε αυτούς που ζουν το δράμα είτε εκείνους που θα ήθελαν να βοηθήσουν. Πώς;

Είδα κι εγώ άπειρες ώρες τα κρατικά κανάλια. «Οι φλόγες που κατεβαίνουν πιο δεξιά στην Κάτω Κρυόβρυση, που είναι κάτι πεύκα, και να τώρα, προχωράνε πιο αριστερά… πιο κάτω… πιο πάνω, ένα κλαδί έπεσε στην ταράτσα, το παρτέρι άρπαξε… γκρεμίστηκε το μπαλκόνι… πίσω μου βλέπετε την Άνω Κρυόβρυση, αλλά κινδυνεύει η Μαγούλα που είναι εδώ κοντά… και να τώρα, πίσω μας… ».
Μα η ΕΡΤ δεν έχει ακούσει ότι υπάρχουν ηλεκτρονικοί χάρτες; Πολλών ειδών, γενικοί, κοντινοί, ειδικοί, οδικοί, γεωμορφολογικοί; Είναι δυνατόν να γράφουνε δεξιά πάνω στα φοβερά πλάνα «Αφίδναι» και εμείς να πρέπει να γνωρίζουμε την Αττική, την Εύβοια, την Ηλεία, τη Μεσσηνία, τη Μάνη απέξω κι ανακατωτά; Ούτε περιοχές και περιφερειακές ενότητες αναφέρουν, ούτε πληττόμενους πληθυσμούς, ούτε στατιστικές, ούτε άλλες διαφωτιστικές πληροφορίες μας έδιναν τόσες ημέρες. Μόνον αυτούς τους ταλαίπωρους του ρεπορτάζ ακούγαμε, πολλοί από τους οποίους έχαναν την ψυχραιμία τους, αθέλητα ή ηθελημένα, παρακολουθώντας τη φλόγα, τις φλόγες, τα πύρινα μέτωπα. Καψαλισμένοι κι αυτοί, άυπνοι, ταλαίπωροι. Ποιος ήταν ο σκοπός όλων αυτών των ανατριχιαστικών λεπτομερειών που μετέδιδαν τα κρατικά, με πρωταγωνίστρια την ΕΡΤ1, επί 100-110 ώρες; Τι κατόρθωσαν; Υπήρξε κάτι θετικό; Βοηθήθηκε κανείς; Έμαθε πού να ειδοποιήσει αν δει ένα αλαφιασμένο σκυλί, ένα φοβισμένο άλογο, αν καταλάβει ότι κάποιος ανήμπορος είναι εγκλωβισμένος; Είπε κανείς εάν πρέπει να έχουμε ανοιχτά ή κλειστά τα παράθυρα είτε εντός της πύρινης ζώνης είτε στην υπόλοιπη Αττική, όπου κυριολεκτικά πνίγεσαι; Δεν έχουν μάθει οι κρατικοί δημοσιογράφοι ότι η δεοντολογία επιβάλλει να μεταδίδουν με νηφαλιότητα τις ειδήσεις για να μειωθεί κατά το δυνατόν ο πανικός; Ποιον ευνοεί, ποιον συμφέρει, μια κοινωνία σε έξαλλη κατάσταση;
Οπωσδήποτε, στο πάρα πολύ βαρύ ψυχολογικό κλίμα τίποτα από αυτά δεν συνέβαλλε ώστε να αναθαρρήσουμε. Και να αντιμετωπίσουμε με περισσότερη ψυχραιμία την κόλαση. Να φανούμε χρήσιμοι. Ακούμε κι εμείς οι μακρινοί, οι καταδικασμένοι σε αδράνεια. Αλλά και οι κοντινοί. Να πας νερά; Πού; Δεν πλησιάζεις για να μην προσθέσεις προβλήματα. Πώς, πού να αναζητήσεις διευθύνσεις φορέων και οργανισμών για να πληροφορηθείς έγκυρα για δυνατότητες βοήθειας κλπ; Ενημέρωση καμιά. Μόνον τα καταστροφικά χορευτικά της φλόγας ακούμε και βλέπουμε, φρίττουμε και ανησυχούμε τρομερά.

Ύπνος δεν με πιάνει τις νύχτες. Η ζέστη μάς νέκρωσε, οι φωτιές τίναξαν τα μυαλά μας στον αέρα, οι μνήμες υποχώρησαν, δεν θέλεις να θυμάσαι, δεν μπορείς να σκέφτεσαι, οι μηχανισμοί της δράσης ακινητοποιήθηκαν, η αδράνεια κυριαρχεί. Δεν θέλεις να ξημερώσει, φοβάσαι να νυχτώσει, τρέμεις τον ήλιο, σε πνίγει η άπνοια, σε τρομάζει ο αέρας, το μελτέμι, η μπουκαδούρα. Δυσανασχετείς, στριφογυρίζεις, αγριεύεσαι και αγριεύεις. Δεν τολμάς να αγγίξεις το θέμα των υπαιτιοτήτων και των υπαιτίων. Εμπρησμοί; Αβλεψίες; Αδιαφορία; Χαζομάρα; Εγκληματικές διαθέσεις; Είναι πολύ νωρίς. Αλλά με τη μηδαμινή μνήμη που σου έμεινε θυμάσαι τους Νόμους του Χαμουραμπί (1770-1750 π.Χ.). Όχι. Δεν θα υποκύψω στον «οφθαλμό αντί οφθαλμού» διότι μεσολάβησαν πάρα πολλά τα τελευταία 3.800 χρόνια και, ευτυχώς, δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στην προϊστορική Μεσοποταμία. Λίγα θυμάμαι πια, αλλά αρκετά για να μην υποκύψω στα ζοφερά ένστικτα της εκδικητικότητας που την είπαν «κοινωνική τιμωρία». Αλλά μέσα από το κουρασμένο μου μυαλό, τον αρνητικό ψυχισμό μου και τις φοβερές φλόγες της Τροίας, ναι της Τροίας αυτή τη φορά, ξεπηδάει ο Αινείας, ένας από τους πιο αγαπημένους μου ήρωες. Στο τρωικό στρατόπεδο αυτός. Δεν έχει σημασία. Τον θαύμασαν οι Αχαιοί νικητές. Κι έμεινε στην Ιστορία της Ανθρωπότητας επειδή άρπαξε τον πατέρα του μέσα από τις φλόγες και τον κουβάλησε στους ώμους πέρα από την πυρπολημένη Τροία. Ενώ οι άλλοι «Αινειάδες» κουβαλούσαν κοσμήματα, χρυσά κύπελλα και πολυτελή αντικείμενα για να ξαναφτιάξουν τη νέα τους ζωή. Θα σας πω αύριο για τον Αινεία. Είναι η ηρωικότερη μορφή της φλεγόμενης Τροίας.

Μαριάννα Κορομηλά, Κυριακή 8 Αυγούστου 2021 της απελπισίας και της αδράνειας

Ο πρόσφυγας Αινείας
Το ηθικό ανάστημα ενός ηττημένου Τρωικού ήρωα
μέσα από τις ομηρικές φλόγες

Ο Αινείας, επικεφαλής των Δαρδάνων, είχε λάβει μέρος στον Τρωικό πόλεμο στο πλευρό των Τρώων. Δεν ήταν μόνο συγγενής της οικογένειας του Πριάμου. Ήταν ο γιος της Αφροδίτης και του Αγχίση, παιδί ενός εντελώς ξεχωριστού έρωτα, εφόσον κανείς θνητός μέχρι τότε δεν είχε σμίξει με θεϊκό πρόσωπο. Όμως η Αφροδίτη δεν μπόρεσε να αντισταθεί στη γοητεία του Αγχίση. Χρόνια αργότερα, πατέρας και γιός βρέθηκαν μέσα στα τείχη της Τροίας. Σε κάποια φάση του πολέμου, ο Αινείας τραυματίστηκε σοβαρά. Σώθηκε χάρη στη θεϊκή παρέμβαση της Αφροδίτης, που ζήτησε από τον Απόλλωνα να μεταφέρει τον γιό της στην κοντινή Πέργαμο.
Μόλις θεραπεύτηκε, γύρισε ξανά στην Τροία κι έζησε την άλωση της πολυθρύλητης πόλης. Μέσα στον χαμό, αυτός μαζί με μερικούς Τρώες (που η αρχαιοελληνική ποίηση τους αποκαλεί «Αινειάδες»), εξακολούθησαν να αμύνονται σε κάποια μακρινή συνοικία, ώσπου οι Αχαιοί, θέλοντας να τελειώσει η σύρραξη, τους διεμήνυσαν ότι τους δέχονται σαν «υπόσπονδους» (μιας μορφής συμμάχους). Θα τους επέτρεπαν να αποχωρήσουν ανενόχλητοι και τους έδιναν το δικαίωμα να πάρει ο καθένας από την περιουσία του ό,τι μπορούσε να σηκώσει στα χέρια του.

Και ενώ όλοι οι άλλοι πήραν σακιά με χρυσάφι, ασήμι και κοσμήματα, ο Αινείας σήκωσε στους ώμους τον γέροντα και ανήμπορο πατέρα του, τον Αγχίση, και τον μετέφερε μέσα από τις φλόγες έξω από την πυρπολημένη πόλη. Έκθαμβοι έμειναν οι Αχαιοί και, σε ένδειξη σεβασμού, οι νικητές επέτρεψαν στον ηττημένο ήρωα να πάρει ό,τι άλλο ήθελε από το ανάκτορο. Τότε, ο Αινείας στράφηκε στα ιερά οικογενειακά κειμήλια και πήρε μαζί του το παλλάδιον. Αυτό το πανίερο ξόανο ήταν πολυτιμότερο από οποιονδήποτε άλλο θησαυρό.
Πολλές οι εκδοχές του μύθου, αλλά αυτή είναι η πιο διαδεδομένη για τον αγαπημένο γιό της Αφροδίτης που πέρασε στον ηθικό κώδικα των Ελλήνων, των Ετρούσκων και των Ρωμαίων ως το πρότυπο του πανάξιου πολεμιστή και του ευσεβούς ήρωα. Στην αρχαιοελληνική τέχνη, μάλιστα, απεικονίστηκε συχνά να βγαίνει από τις φλόγες με τον πατέρα του στην πλάτη –παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες απέφευγαν να ζωγραφίζουν γέροντες, θέμα που θεωρούσαν αποκρουστικό, τουλάχιστον μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια. Πάντως, οι σκηνές με τον πατέρα και με το παλλάδιον –τα ιερά και τα όσια– στους αρχαϊκούς αμφορείς και τις κλασικές οινοχόες καταγράφουν τις ύψιστες αξίες της παραδοσιακής κοινωνίας. Τα ιερά και τα όσια που πήραν και οι Μικρασιάτες, οι Πόντιοι και οι Θρακιώτες πρόσφυγες από τα πατρογονικά τους, τρεις χιλιετίες μετά τα ομηρικά έπη.

Αλλά αν η ζωή του ευσεβούς Αινεία στην Ανατολή, την Τρωάδα και την Πέργαμο, λήγει με την άλωση της Τροίας και τη φυγή των διασωθέντων Τρώων, αυτός ο άγιος πρόσφυγας θα παλέψει χρόνια με τα κύματα και τα στοιχειά της Μεσογείου για να βρει μια νέα πατρίδα και να εγκατασταθεί εκεί με τους Αινειάδες, τους Δάρδανους κι άλλους Ανατολίτες πρόσφυγες. Πολλές οι ταξιδιωτικές περιπέτειες του Αινεία. Τις τραγούδησαν οι Ετρούσκοι κι άλλοι αρχαίοι λαοί της Δυτικής Μεσογείου, τις υιοθέτησαν οι Λατίνοι και τις ανήγαγαν στον ιδρυτικό μύθο της ίδιας της Ρώμης –έστω κι αν ο Τρωικός ήρωας δεν έφτασε ποτέ στο Λάτιο (λατινικά Latium / ιταλ. Lazio) και δεν έβρεξε τα πόδια του στον Τίβερη. Η Ρώμη επέλεξε τον Αινεία σαν τον μακρινό πρόγονό της. Ήταν αυτός που έσωσε τον πατέρα, εγκαινιάζοντας κατά κάποιον τρόπο, στο επίπεδο των συμβολισμών, την εποχή της Πατριαρχίας που διαδέχθηκε τη Μητριαρχία. Ολόκληρο το Ρωμαϊκό Κράτος και η ρωμαϊκή ψυχοσύνθεση στηρίζονται στην πατριά, στον πατέρα-ηγέτη, στην πατριαρχική οργάνωση της κοινωνίας.
Με τον πολυταξιδεμένο Pius Aeneas (τον Αινεία τον Ευσεβή) πορεύτηκε η Ρώμη επί αιώνες κι ενώ άπλωνε την κυριαρχία της στην Ιταλία κι αργότερα σε όλη τη Μεσόγειο, ώσπου ο Ιούλιος Καίσαρ θέλησε να οικειοποιηθεί αυτόν τον εμβληματικό ήρωα, που συνδύαζε το ανυπέρβλητο ηθικό του ανάστημα με τη ρωμαϊκή προϊστορία, την ελληνική μυθολογία, το ομηρικό έπος, τη θρυλική Τροία και την έναρξη της Ιστορίας του Ελληνικού Κόσμου (δηλαδή του Δυτικού Κόσμου), τον Τρωικό Πόλεμο. Ο Ιούλιος Καίσαρ ταυτίστηκε με το μυθικό ίνδαλμα. Ακόμα και νομίσματα έκοψε με τον «πρόγονό του» τον Αινεία να μεταφέρει τον πατέρα και το παλλάδιο ενώ δίπλα έγραψε φαρδιά πλατιά CAESAR (δες φωτ νομισμάτων του 48-46 π.Χ.).

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Ο Ιούλιος Καίσαρας, μοιραία φυσιογνωμία της ρωμαϊκής νεωτερικότητας, εμφανίστηκε σαν απόγονος της Αφροδίτης και του γιού της του Αινεία. Στα νομίσματα που έκοψε το 48 π.Χ., κι ενώ είχε αρχίσει ο εμφύλιος με τον πανίσχυρο και δοξασμένο στρατηγό Πομπήιο, ο Καίσαρ διατρανώνει και διαδίδει την καταγωγή του. Η Αφροδίτη στη μπροστινή όψη, ο Αινείας με τον πατέρα του και το παλλάδιον στην άλλη, όπου και το όνομα CAESAR. Εκείνη την χρονιά, εξάλλου, ο Καίσαρ χρησιμοποίησε το Βουθρωτό / λατ. Buthrotum (το λεγόμενο «δεξί μάτι της Κέρκυρας») ως μία από τις βάσεις του στον πόλεμο εναντίον του Πομπήιου κι ήταν γνωστό ότι ο Αινείας είχε περάσει από αυτή την πανάρχαια κερκυραϊκή αποικία στη διάρκεια της περιπλάνησής του.
ΔΕΞΙΑ: Σε αυτό το ασημένιο δηνάριο του 46-47 π.Χ. έχει χαραχτεί πολύ καλύτερα, κι έχει διατηρηθεί πολύ καλά, η ουσία της πατρογονικής ιστορίας του Καίσαρα: ο Αινείας φεύγει από την Τροία, έχοντας πάρει αγκαλιά τον Αγχίση με το αριστερό του χέρι και βαστώντας το παλλάδιον με το δεξί. Τα ιδανικά της Ρώμης: η απόλυτη αφοσίωση στην πατριά, την πατριαρχικά οργανωμένη κοινωνία, και στα ιερά και όσια της ρωμαϊκής πατρίδας, που ήταν η ίδια η πόλη της Ρώμης.

Η ιστορία είναι πολύ μακριά και οι μεταμορφώσεις ή παραλλαγές του αρχικού μύθου είναι πάμπολλες. Προσοχή όμως. Παρότι οι ομοιότητες με τις περιπέτειες του Οδυσσέα είναι πάρα πολλές, ως και στον Άδη κατεβαίνει ο Αινείας, οι δύο Τρωικοί ήρωες είναι εντελώς διαφορετικοί. Η σχετική ανάλυση πάει σε βάθος, κρατάει αιώνες και υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις εξίσου ισχυρές. Ας πούμε εντελώς σχηματικά ότι ο ένας είναι ο καθαγιασμένος πρόσφυγας που έχασε την πατρίδα του, αναζητάει νέα γη για να φτιάξει το σπίτι του και να βάλει το παλλάδιο στο εικονοστάσι κι ο άλλος είναι ο υπέροχος τυχοδιώκτης που γερασμένος πια νοσταλγεί το σπίτι του και όλοι τον περιμένουν στην πατρίδα.

Πάντως, εάν δεν υπήρχε και για τον Αινεία ένας ποιητής, ίσως να χανόταν ο ευσεβής ήρωας τον καιρό που ποδοπατούσαν τη Ρώμη οι γερμανογενείς Βάρβαροι και βυθιζόταν το δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας στο σκοτάδι. Η νέα μεγαλειώδης φάση της Αινειάδας, λοιπόν, οφείλεται σε έναν κορυφαίο Ιταλό ποιητή, συστηματικό μελετητή του Ομήρου κι όλης της ομηρικής γραμματείας και βαθύ γνώστη της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας». Είναι ο Βιργίλιος (70-19 π.Χ.). Αυτός αναπλάθει τον μυθολογικό κύκλο της Αινειάδας και τον εμπλουτίζει με θαυμαστό τρόπο, συγγράφοντας τη γνωστή «Αινειάδα» σε 9.896 στοίχους στα λατινικά. Αλλά ο Βιργίλιος δεν ήταν απλώς ένας θαυμάσιος ποιητής. Ήταν ένας ιδεολόγος που συμμεριζόταν το ενωτικό και ειρηνικό όραμα του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα, του Οκταβιανού Αυγούστου (μονοκράτορα από το 31 π.Χ., όταν νίκησε στο Άκτιο τον Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα). Ένα μέρος του μεγαλόπνοου μεταρρυθμιστικού προγράμματος του Αυγούστου ήταν η επαναφορά των ηθικών αξιών που διαπερνούσαν τις δομές της παλαιάς ρωμαϊκής κοινωνίας, γύρω από τον πυρήνα της οικογένειας, στενής και ευρύτερης, που την κυβερνά ο πατέρας. Ο Αινείας ήταν απαραίτητος. Εξάλλου η κατάληξη των περιπετειών του Αινεία ήταν κάποιος απόγονος από τον οποίο κατάγονταν οι δίδυμοι Ρώμος και Ρωμύλος. Άσχετο αν ο Αινείας έζησε τον 12ο π.Χ. αιώνα και η Ρώμη ιδρύθηκε στις 21 Απριλίου του 753.

Τα θέματα που ανοίγονται γύρω από την «Αινειάδα» του Βιργίλιου είναι πολλά και πολύ ενδιαφέροντα. Ούτε μπορεί να παραβλέψει κανείς ότι τον καιρό της ηγεμονίας του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα γεννιέται στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ ο Θεάνθρωπος –εφόσον όλα αυτά περνούν και στη χριστιανική παράδοση. Κάποτε, θα ήθελα να σας μιλήσω και για την παραμονή του Αινεία στο Βουθρωτό (λατινικά Buthrotum / αλβανικά Butrint), τη «μικρή Τροία» του Βιργίλιου στο Ιόνιο, το καταφύγιο μερικών Τρώων προσφύγων στον υδροβιότοπο απέναντι από την Κέρκυρα και σημαντικό σταθμό του Αινεία στο ταξίδι του προς τη Δύση. Δεν είναι τώρα η ώρα. Ας τελειώσει η κολασμένη περίοδος που ζούμε και τότε θα μιλήσουμε και για την εκπληκτική «Αινειάδα» που μετέφρασε στα ελληνικά και σχολίασε ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Θεόδωρος Παπαγγελής (πρόσφατη έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης).

Θα ήθελα όμως να αφιερώσω αυτή την εξιστόρηση και τις εικόνες του ευσεβούς Αινεία σε όλους όσους βρέθηκαν από τις 3 Αυγούστου ή εξακολουθούν να βρίσκονται αυτή την ώρα στα μέτωπα της φωτιάς, για να βοηθήσουν στον έλεγχο και την κατάσβεση, τη διάσωση ανθρώπων και ζώων, τη μεταφορά τους, την περίθαλψή τους, την πόση και τη βρώση τους. Κυρίως στους τραυματισμένους εθελοντές και τα δυο αδέλφια που χαροπαλεύουν στο νοσοκομείο. Και στη μνήμη του εθελοντή Βασίλη Φιλώρα που πολέμησε με τις φλόγες στην Ιπποκράτειο Πολιτεία. Το ηθικό τους ανάστημα είναι πολύτιμος οδηγός για την επόμενη ημέρα όλων μας.

Μαριάννα Κορομηλά, Τρίτη 10 Αυγούστου 2021 [Ενδέκατη ημέρα του φετινού καύσωνα,
όγδοη ημέρα των αλλεπάλληλων πυρκαγιών που ξεπέρασαν τις πεντακόσιες,
και μία ημέρα μετά την αναγγελία του ΟΗΕ για την απόλυτη περιβαλλοντική καταστροφή
που κατέφθασε πολύ νωρίτερα από ό,τι την περιμέναμε]