ΑΠΑΝ - Πολιτιστική Εταιρία ΠΑΝΟΡΑΜΑ

Παναγία η Παυσολύπη, φορητή εικόνα της Παλαιολόγειας εποχής στον ναό της Αγίας Τριάδας, Μονή της Αγίας Τριάδας στη Χάλκη όπου στεγάζεται η Θεολογική Σχολή της ΧάλκηςΚαθώς ήταν γραφτό –το έλεγαν οι παλιές προφητείες– η Πόλη που έχτισε ο γιος της αγίας Ελένης, ο ισαπόστολος και μέγας Κωνσταντίνος, θα ζήσει χίλια χρόνια. Και θα χαθεί, είχαν πει οι αστρολόγοι, όταν θα βασιλεύει πάλι κάποιος Κωνσταντίνος, γιος κι αυτός μιας μάνας που θα ονομάζεται Ελένη. Και τα τελευταία μερόνυχτα της ύστατης αγωνίας θα αρχίσουν μετά την πανσέληνο του Μαΐου – το ’λεγαν κι αυτό οι παλιές προφητείες.

Και το φεγγάρι γέμισε τη νύχτα της Πέμπτης 24 Μαΐου. Μα ποιος να κρατήσει την πανσέληνο;
Από το επόμενο βράδυ η αδυσώπητη σελάνα όλο κι άδειαζε. Παρασκευή. Τέσσερις νύχτες ακόμα. Ευωδιάζουν τα τριαντάφυλλα στους ανθισμένους κήπους. Σάββατο. Άλλες τρεις νύχτες. Κυριακή, και η σελήνη μαζεύει. Ερωτοτροπούν στις φυλλωσιές τα αηδόνια, βαθιά μεσάνυχτα κι ακόμα παίζουν. Κανείς δεν κοιμάται. Δυο νύχτες ακόμα.

Το τελευταίο βράδυ της βυζαντινής πρωτεύουσας, Δευτέρα 28 του μηνός Μαΐου, παραμονή της Αγίας Θεοδοσίας.

Μόλις κόπασε το ανοιξιάτικο ψιλόβροχο, δόθηκε το σύνθημα της μεγάλης επίθεσης. Τα αηδόνια λούφαξαν στα περβόλια. Η αξημέρωτη νύχτα της Αυτοκρατορίας είχε φθάσει.

Ήταν Τρίτη 29 Μαΐου του 1453, την ώρα που οι πρώτες αχτίδες φώτιζαν την πολιορκημένη πρωτεύουσα. Τριάντα Γενίτσαροι προσπάθησαν να παραβιάσουν μια μισάνοιχτη πυλίδα του Εξώτοιχου. Οι δεκαεπτά σκοτώθηκαν στον περίβολο και οι δεκατρείς πέρασαν στο Παρατείχιον.
Το άπαρτο μέγα τείχος είχε αλωθεί. Τα τελευταία νήματα που συγκρατούσαν το υποτυπώδες πια κράτος κόπηκαν. Κι ήταν προχωρημένη άνοιξη. 29 Μαΐου του 1453. Ημέρα Τρίτη και ώρα έκτη πρωινή.

Χίλια εκατόν είκοσι τρία χρόνια και δεκαεννιά μέρες μετά την ίδρυση της πρωτεύουσας της χριστιανικής Οικουμένης, που γιορτάστηκε στις 11 Μαΐου του 330, η πόλη του Κωνσταντίνου έπεφτε στα χέρια των αλλόθρησκων κι αλλόφυλων Οθωμανών Τούρκων. Ο χρησμός βγήκε αληθινός.
«Με Κωνσταντίνο έγινε και πάλι με Κωνσταντίνο θ’ αποθάνει».

Απόσπασμα από τη δημοσιευμένη διάλεξη της Μαριάννας Κορομηλά: 1453, Η ύστατη αγωνία της βυζαντινής πρωτεύουσας (έκδοση της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα, σειρά Ιστορικά αυτοτελή τεύχη 01, Αθήνα 1992, εξαντλημένο).