ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ
Ημέρα μνήμης, περισυλλογής, αυτογνωσίας, θλίψης και αμηχανίας η 6η Σεπτεμβρίου. Για το τρομακτικό πογκρόμ που οργάνωσε η τουρκική κυβέρνηση πριν από εξήντα χρόνια σε βάρος της κωνσταντινουπολίτικης Ρωμιοσύνης. Μια φοβερή εκστρατεία με στόχο τον εκφοβισμό, την ταπείνωση και την οικονομική καταστροφή της ακμαίας και πολυάνθρωπης κοινότητας που συνέχιζε την παράδοση αιώνων, διατηρώντας το προνόμιο της αρχαιότερης θρησκευτικής, εθνοτικής και πολιτιστικής ομάδας στον πνεύμονα της παλαιάς αυτοκρατορίας και του νέου εθνικού κράτους.
Η εξουθένωση της Ρωμιοσύνης μέσω της καταστροφής ναών, σχολείων, ιδρυμάτων, ιδιωτικών και κοινοτικών περιουσιών, επιχειρήσεων, καταστημάτων, φαρμακείων και σπιτιών διήρκεσε μόλις εννιά-δέκα ώρες. Από το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου ως τις δύο τη νύχτα (ή λίγο αργότερα σε μερικές γειτονιές, όπου είχε χαθεί ο έλεγχος).
Στον εκκωφαντικό ήχο του γκρεμίσματος και των αποτρόπαιων βανδαλισμών ήρθε να προστεθεί η απόλυτη –και εξίσου εκκωφαντική– σιγή της Ελλάδας. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις αποσιωπήθηκαν, καταχωνιάστηκαν στα σκοτεινά υπόγεια της υποταγμένης συλλογικής μνήμης-λήθης. Ίσως δεν ήρθε ακόμα η ώρα για να ερευνηθεί σε βάθος η ελλαδική αφωνία.
Χρόνους μετά το έγκλημα, άρχισαν δειλά οι εξιστορήσεις, τα εμπεριστατωμένα άρθρα, τα εκτενή αφιερώματα, οι εκδόσεις επιστημονικών βιβλίων. Τόσο η τουρκική τρίτη γενιά όσο και η ελληνική ζητάει να μάθει περισσότερα. Στην επόμενη δημοσίευση προτείνουμε τρία μελετήματα και ένα λογοτεχνικό έργο.
>>>> Εδώ, σας συνδέουμε με το Αρχείο του Πανοράματος όπου έχουμε καταχωρήσει το πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα που έκανε τον Σεπτέμβριο του 1995 το περιοδικό «Επτά Ημέρες» της κυριακάτικης έκδοσης της εφημερίδας Η Καθημερινή (επιμ. της Ελευθερία Τραΐου). Περισσότερα στοιχεία θα βρείτε στην ταυτότητα που συνοδεύει την καταχώρηση. Θα βρείτε επίσης και ένα χαρτογραφικό σκαρίφημα της Πόλης με τους κύριους στόχους του πογκρόμ (στο Συνοδευτικό Υλικό: Χάρτες).
>>>>>> Οι φωτ με τις βάρκες, τα πλοιάρια και τους ατμούς στον Κεράτιο, εικόνες τόσο οικείες στους παλαιούς Πολίτες, είναι του Αρά Γκιουλέρ / Ara Güler (από έκθεση του πολυβραβευμένου αρμενικής καταγωγής Τούρκου φωτογράφου στο Μουσείο Μπενάκη)
