Οι επιζώντες
Απόψε δεν σκέφτομαι τους νεκρούς αλλά τους επιζώντες. Τα νιόπαντρα ζευγάρια και τα κοριτσόπουλα, που δεν πρόλαβαν καλά καλά να ονειρευτούν. Τους γέροντες, που είδαν να γκρεμίζεται όλη τους η ζωή. Τους λιμοκτονούντες, τους άγουρους, τα ναυτόπουλα, τους λαγουμιτζήδες, τις αρχόντισσες, τους καλογέρους και τον κλήρο, τους τραυματίες, τον έντρομο κοσμάκη που έμεινε και πολέμησε με ξύλα και με πέτρες για να κρατήσει την Πόλη, την αποκλεισμένη από στεριά και θάλασσα.
Τρεις μέρες κράτησε η λεηλασία. Οι επιζώντες αιχμαλωτίστηκαν και σύρθηκαν στην Αδριανούπολη. Πώς διαχειρίζεσαι τη νέα σου ζωή; Ύστερα είναι κι όλο το αρχοντολόι. Ποιους μηχανισμούς επιβίωσης θα επιλέξεις; Και πόσες δυνατότητες επιλογών υπάρχουν; Σκέφτομαι αυτούς που τούρκεψαν, αυτούς που συνεργάστηκαν, αυτούς που αρνήθηκαν να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα, αυτούς που έπρεπε να χωριστούν από συγγενείς και φίλους, επειδή τράβηξαν διαφορετικούς δρόμους, αυτούς που σύρθηκαν στο μαρτύριο. Μα σκέφτομαι κι όλους τους ξεριζωμένους, εκείνους που είχαν προλάβει να φύγουν κι εκείνους που κατάφεραν να γλυτώσουν την ύστατη ώρα.
Την απελπισία των λογίων στις αυλές και τα κολλέγια της Εσπερίας σκέφτομαι. Τους πρόσφυγες που βάφτιζαν τα παιδιά τους με ονόματα αυτοκρατόρων, για να μείνουν στη συλλογική μνήμη οι Δουκάδες και οι Λασκαρίνες. Την πίκρα του αυτοεξόριστου Βησσαρίωνα σκέφτομαι. Άφησε στη Βενετία την πολύτιμη βιβλιοθήκη του (τη Μαρκιανή) με τον όρο να είναι ανοιχτή σε όλους, ώστε να έχουν πρόσβαση και οι Έλληνες. Σκέφτομαι την αλλοφροσύνη του Γεώργιου του Τραπεζούντιου, που έστειλε τον Ιούλιο του 1453 στον Πορθητή μια πραγματεία σχετικά με τη χριστιανική πίστη, όπου προτείνει να ενωθούν ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ. Τη μεγαλοδούκισα Άννα Παλαιολογίνα Νοταρά σκέφτομαι, που παραχώρησε το βενετσιάνικο αρχοντικό της στους στρατιώτες, όσους είχαν μπει στην υπηρεσία της Γαληνοτάτης, και ήθελαν να προσεύχονται κάπου, αλλά η άδεια για ίδρυση ορθόδοξης εκκλησίας έκανε δεκαετίες να δοθεί στους «αιρετικούς». Κι ώσπου να δοθεί η άδεια για το κτίσιμο του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων (San Giorgio dei Greci), όπου θα μπορούσαν και να ενταφιάζουν τους νεκρούς τους, μέχρι το 1511 τους έριχναν στα νερά της λιμνοθάλασσας.
Όσοι θυμούνται την 29η Μαΐου τιμούν τους νεκρούς. Κι εγώ μαζί τους. Αλλά ποιος θα κλάψει με τους επιζώντες; Για τα διλήμματα, την φρίκη, τις απορίες, τις ενοχές, τις απώλειες, το βαρύ φορτίο της αιχμαλωσίας ή της προσφυγιάς. Το ανείπωτο βάρος της Άλωσης, το αφόρητο κενό, προστέθηκε στην ψυχική καταπόνηση που είχε προκαλέσει ο αδελφοκτόνος παραλογισμός, ο διχασμός ανάμεσα σε ενωτικούς και ανθενωτικούς. Διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς...
Μαριάννα Κορομηλά
>>>> Στις φωτ: Λιτανεία με κέντρο τον Άγιο Γεώργιο, στην οποία προσέρχονται όλοι οι άγιοι. Εικόνα του Γεωργίου Κλότζα, 16ος αι. στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας, και ο Άγιος Γεώργιος στο κανάλι των Ελλήνων, επειδή εκεί στη λαγγούνα της Αδριατικής βρήκαν οι Πολίτες «την (αχάριστη) κόρη της Κωνσταντινούπολης». Η κατασκευή του ναού, που άρχισε από τον Σάντε Λομπάρντο και συνεχίστηκε το 1548 από τον Τζιαντώνιο Χιόνα, χρηματοδοτήθηκε από τον ειδικό φόρο που κατέβαλαν όλα τα πλοία τα ερχόμενα από ορθόδοξες περιοχές. Το καμπαναριό χτίστηκε το 1592. Στο εσωτερικό του ναού, μαρμάρινη πλάκα με επιγραφή του 1564 αναφέρει ότι η εκκλησία αφιερώθηκε στον Χριστό και στον άγιο Γεώργιο από τους Έλληνες που μετοικούσαν στη Βενετία («τους αεί καταίροντας Ενετίαζε των Ελλήνων»).
Πλοηγηθείτε στον πλούσιο ιστότοπο του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας, με τον οποίο σας συνδέουμε
